Q. బ్రిటిష్ వారి పరమాధికారత కింద నిజాం స్వాతంత్ర్యం మరియు ఆధీనత మధ్య సమతుల్యత ఎలా నిలుపుకున్నారు? – విశ్లేషించండి

పరిచయం:
1798లో నిజాం ‘సైన్య సహకార పద్ధతి’పై సంతకం చేసి, బ్రిటిష్ పరమాధికారతను అధికారికంగా అంగీకరించిన తొలి భారతీయ రాజుగా నిలిచాడు. ఈ ఒప్పందం కారణంగా నిజాం ఒకవైపు వలస ప్రభుత్వానికి లోబడి ఉండాల్సి వచ్చినా, మరోవైపు అంతర్గత పరిపాలన, సాంస్కృతి, రాజ్యంపై తన అధికారాన్ని కొనసాగించేందుకు కృషి చేశాడు.

విషయం:
స్వయంపరిపాలన మరియు బ్రిటిష్ ఆధీనత మధ్య సమతుల్యత:
1. విదేశీ వ్యవహారాల ఆధీనత – అంతర్గత పరిపాలనలో స్వాతంత్య్రం
a. 1798 సైన్య సహకార పద్ధతి ప్రకారం, విదేశీ సంబంధాలు, రక్షణ వ్యవస్థ పూర్తిగా బ్రిటిష్ నియంత్రణలోకి వెళ్లాయి.
b. అయినప్పటికీ, నిజాం సాలార్ జంగ్ సంస్కరణలతో ఆదాయ, న్యాయ, పోలీసు వ్యవస్థలను స్వయంగా అభివృద్ధి చేశారు.
c. హైదరాబాద్‌కు తాను ముద్రించిన నాణేలు, స్టాంపులు, స్వంత సివిల్ సర్వీస్ (హైదరాబాద్ సివిల్ సర్వీస్), మరియు అంతర్గతంగా చట్టాలు రూపొందించే అధికారాలు ఉన్నాయి.
2. సైనిక ఆధారత – భద్రతా పరిపాలనలో స్వాతంత్య్రం
a. సికింద్రాబాద్‌లో బ్రిటిష్ కాంటోన్మెంట్ ఏర్పాటుతో నిజాంకు సైనిక స్వాతంత్య్రం పరిమితమైంది.
b. అయినా కూడా, హైదరాబాద్ కంటిజెంట్‌కి నిధులు సరఫరా చేసి, నామమాత్రంగా నిజాంచే నాయకత్వం వహించబడింది.
c. అంతర్గత భద్రత, న్యాయ వ్యవస్థ నిజాం పాలనలో ఉన్న పోలీసు మరియు స్థానిక సైనికుల చేతుల్లోనే కొనసాగింది.
3. రాజకీయ విధేయత – వ్యూహాత్మక లాభాలు
a. 1857 సాయుధ పోరాట సమయంలో నిజాం తటస్థంగా ఉండటంతో బ్రిటిష్ ప్రభుత్వ విశ్వాసాన్ని సంపాదించాడు.
b. ఈ విధేయత రాజ్యసంక్రమణ సిద్ధాంతం ప్రకారం హైదరాబాద్ రాజ్యాన్ని బ్రిటీష్ ఇండియా లో విలీనం చేయకుండా రక్షించింది.
c. బ్రిటిష్ ప్రభుత్వం “ బ్రిటిష్ పాలనకు విశ్వసనీయ మిత్రుడు” అనే బిరుదును అందజేయడం ద్వారా నిజాం సామ్రాజ్యపు గౌరవాన్ని మరింత పెంచింది.
4. ఆర్థిక స్వాతంత్య్రం – ఆర్థిక పరిమితులు
a. హైదరాబాద్ తానే ఆదాయాన్ని సేకరించి, సాగునీరు, విద్య, ప్రజా పనుల కోసం ప్రత్యేక బడ్జెట్లు నిర్వహించేది.
b. కానీ, రైల్వేలు మరియు టెలిగ్రాఫ్ వ్యవస్థలు బ్రిటిష్ వారి ప్రయోజనాల కోసం అమలయ్యాయి.
c. వాణిజ్య విధానాలు మరియు కస్టమ్స్ డ్యూటీలు కూడా బ్రిటిష్ వలస ప్రయోజనాలకు అనుగుణంగా రూపొందించబడ్డాయి.
5. సామ్రాజ్యాధిపత్యం మధ్య సాంస్కృతిక స్వతంత్రత
a. 19వ శతాబ్దం చివరి వరకూ పర్షియన్ మరియు ఉర్దూ భాషలు రాజ్య భాషలుగా కొనసాగాయి. ఇది సాంస్కృతిక స్వతంత్రతను ప్రతిబింబిస్తుంది.
b. నిజాం రాజ్యం దక్కన్ శైలిలోని శిల్పకళ, సంగీతం, సాహిత్యాన్ని అభివృద్ధి చేసింది. ఇవి బ్రిటిష్ శైలికి భిన్నంగా నిలిచాయి. c. బ్రిటిష్ అధికారానికి లోబడినప్పటికీ, రాజకీయ దర్బార్లు, బిరుదులు, సంప్రదాయ చిహ్నాలు వంటివి నిజాం రాజ్యాన్ని ప్రత్యేక రాజ్యంగా చాటి చెప్పాయి.

ముగింపు
1857 తిరుగుబాటు సమయంలో నిజాం ప్రభుత్వం బ్రిటిష్‌కు ఇచ్చిన అచంచల మద్దతుకు ప్రతిగా, లార్డ్ కానింగ్ ఆయనను "భారతదేశంలోనే అత్యంత నమ్మదగిన మిత్రుడు"గా అభివర్ణించారు. ఫలితంగా, హైదరాబాద్‌ను రాజ్యసంక్రమణ సిద్ధాంతం నుండి మినహాయించి విలీనాన్ని తప్పించారు. దీనివల్ల, నిజాం సాధికారతను కొనసాగించినప్పటికీ, ద్వంద్వ వ్యవస్థ నిజాం పరిపాలన శైలిలో స్పష్టంగా కనిపిస్తుంది. 

  Additional Embellishment: