Q. "తెలంగాణలో బొగ్గు, ఇనుము, మరియు సున్నపురాయి విస్తరణను విశ్లేషించండి. ఈ ఖనిజాలు రాష్ట్ర పరిశ్రమలకు ఇస్తున్న మద్దతు గురించి వివరించండి?"

పరిచయం:
తూర్పు ధార్వార్ మరియు గోండ్వానా ప్రాంతంలో విస్తరించి ఉన్న తెలంగాణ - భారతదేశ బొగ్గు నిల్వలలో 20%—అంటే 10 బిలియన్ టన్నులకు పైగా, ప్రధానంగా గోదావరి లోయ బొగ్గు క్షేత్రాలలో కలిగి ఉంది. దీనితో పాటు 7.5% సున్నపురాయి మరియు సమృద్ధిగా ఉన్న ఇనుప ఖనిజ నిల్వలు రాష్ట్ర విద్యుత్, సిమెంట్, మరియు లోహ రంగాలకు ఇంధనాన్ని అందిస్తాయి. అంతేగాక ఇవి రాష్ట్ర జిఎస్‌డిపి (GSDP) ₹15 లక్షల కోట్లలో 18.5% జిఎస్‌విఎ (GSVA)కు దోహదపడతాయి.

విషయం:
A. తెలంగాణలో బొగ్గు విస్తరణ:
a) మంచిర్యాల్, భద్రాద్రి, పెద్దపల్లి, మరియు జయశంకర్ భూపాలపల్లిలో కనుగొనబడింది.
b) సింగరేణి కాలరీస్ కంపెనీ లిమిటెడ్ (SCCL)—భారతదేశంలో రెండవ అతిపెద్ద బొగ్గు ఉత్పత్తిదారుగా గుర్తింపు పొందింది.
c) తెలంగాణలో 10 బిలియన్ టన్నులకు పైగా బొగ్గు నిల్వలు ఉన్నాయి.
d) ఈ ప్రాంతంలో గోండ్వానా రకం బిటుమినస్ బొగ్గు అధికంగా లభిస్తుంది.
e) రాష్ట్రంలోని థర్మల్ పవర్ ప్లాంట్లకు ఈ బొగ్గు ఉపయోగపడుతుంది.
B. తెలంగాణలో ఇనుము ఖనిజాల విస్తరణ:
a) బయ్యారం (మహబూబాబాద్), ఆదిలాబాద్, మరియు ఖమ్మం జిల్లాలలో కేంద్రీకృతమై ఉంది.
b) చిట్యాల్ మరియు బయ్యారం ప్రాంతాలలో లాటరిటిక్ మరియు హెమటైట్ ఖనిజం కనుగొనబడింది.
c) ప్రభుత్వ-ప్రైవేట్ భాగస్వామ్యం కింద బయ్యారం సమీకృత స్టీల్ ప్లాంట్ ను స్థాపిస్తారు.
d) TSMDC సర్వే మరియు బెనిఫిసియేషన్ ప్రణాళికలో పాల్గొంటుంది.
e) ఎక్కువగా ఉపయోగించబడని ఈ నిల్వలు భవిష్యత్ పారిశ్రామిక విస్తరణకు అవకాశం కల్పిస్తాయి.
C. తెలంగాణలో సున్నపురాయి విస్తరణ:
a) నల్గొండ, సూర్యాపేట, కరీంనగర్, మహబూబ్‌నగర్, మరియు వికారాబాద్‌లో సమృద్ధిగా లభిస్తుంది.
b) పోర్ట్‌లాండ్ సిమెంట్ మరియు నిర్మాణ సామగ్రిలో విస్తృతంగా ఉపయోగించబడుతుంది.
c) పెన్నా సిమెంట్, సాగర్ సిమెంట్స్, అల్ట్రాటెక్ వంటి ప్రధాన కర్మాగారాలు ఉన్నాయి.
d) ముడి సామగ్రికి దగ్గరగా ఉండడం వల్ల ఉత్పత్తి ఖర్చులను తగ్గిస్తుంది.
e) సున్నం గొట్టాలు, ఫ్లై యాష్ ఇటుకలు, మరియు వ్యవసాయంలో కూడా ఉపయోగించబడుతుంది.
D. తెలంగాణ పరిశ్రమలకు సహకారం:
1. థర్మల్ పవర్ ఉత్పత్తి
-SCCL బొగ్గు కొత్తగూడెం, మనుగూరు, మరియు రామగుండం థర్మల్ యూనిట్లకు శక్తిని అందిస్తుంది. అలాగే రాష్ట్ర విద్యుత్ సరఫరాను స్థిరీకరిస్తుంది.
2. ఉక్కు మరియు మిశ్రమలోహ రంగం
-ఇనుప ఖనిజ నిల్వలు బయ్యారం స్టీల్ ప్లాంట్ మరియు వరంగల్, ఖమ్మం జిల్లాలలో స్పాంజ్ ఇనుము విభాగాలకు మద్దతు ఇస్తాయి.
3. సిమెంట్ పరిశ్రమ ఆధారం
-భారతదేశంలో అగ్రగామి సిమెంట్ ఉత్పత్తిదారులలో తెలంగాణ ఒకటిగా ఉంది. అంతేకాక ఈ సిమెంటును ఆంధ్రప్రదేశ్, కర్ణాటక, మరియు మహారాష్ట్రలకు ఎగుమతి చేస్తుంది.
4. ఉపాధి మరియు జీవనోపాధి
-గనుల తవ్వకం అనేది 55,000 మందికి పైగా కార్మికులకు నేరుగా ఉపాధి కల్పిస్తుంది. రవాణా, ప్రాసెసింగ్, మరియు సంబంధిత MSMEలలో (మైన్స్ మంత్రిత్వ శాఖ, 2022) అదనపు ప్రభావాన్ని చూపుతుంది.
5. సంపద ఆధారిత పారిశ్రామీకరణ
-T-IDEA మరియు T-PRIDE వంటి కార్యక్రమాలు స్థానిక ఖనిజాలను ఉపయోగించి ఖనిజ ఆధారిత పెట్టుబడులు మరియు విదేశీ ప్రత్యక్ష పెట్టుబడులు FDIని ఆకర్షిస్తాయి.

ముగింపు.
నిజాం కాలంలో సింగరేణి కాలరీస్ స్థాపన నుండి, తెలంగాణ ఖనిజ ఆర్థిక వ్యవస్థ సంపద ఆధారిత వృద్ధికి పునాదులు వేసింది. నేడు, డైనమిక్ T-మైనింగ్ పాలసీ మరియు రాబోయే బయ్యారం స్టీల్ ప్లాంట్‌తో, రాష్ట్ర గనుల రంగం—11.5% CAGR వద్ద వృద్ధి చెందుతూ—ఖనిజ-పారిశ్రామిక శక్తి కేంద్రంగా మారుతోంది. ఇది మేక్ ఇన్ ఇండియా మరియు ప్రాంతీయ ఆర్థిక స్థిరత్వ లక్ష్యాలకు అనుగుణంగా ఉంది.