TGPSC GROUP-I MAINS ANSWER WRITING SERIES

Tue Jul 1, 2025

Q. 1969 తెలంగాణ ఉద్యమంలో అఖిల పక్ష ఒప్పందం మరియు G.O. 36 యొక్క ప్రాముఖ్యతను పరిశీలించండి. ఈ చర్యలు తెలంగాణ ప్రజల ప్రధాన డిమాండ్లను మరియు ఆకాంక్షలను పరిష్కరించడంలో ఎందుకు విఫలమయ్యాయి?

పరిచయం:
ప్రజా ఆందోళనలు తరచూ ప్రభుత్వాలను ప్రధాన డిమాండ్లను నెరవేర్చేలా ఒత్తిడి చేస్తాయి. 1969లో తెలంగాణ ఉద్యమ సమయంలో, రాష్ట్ర ప్రభుత్వం అఖిల పక్ష సమావేశం మరియు జి.ఓ. 36 ద్వారా అటువంటి ప్రయత్నం చేసింది. ఈ చర్యలు పరిపాలనా సమస్యలను పరిష్కరించడానికి ఉద్దేశించినప్పటికీ, రాజకీయ స్వయంప్రతిపత్తి కోసం పెరుగుతున్న ప్రజల ఆకాంక్షలతో సమన్వయం కాలేదు.

విషయం:
I.
మరియు జి.ఓ. 36 యొక్క ప్రాముఖ్యత . అన్ని పార్టీల ఒప్పందం(1969) యొక్క ముఖ్య నిబంధనలు
1. తెలంగాణ రాజకీయ, ఆర్థిక సమస్యలను, ముఖ్యంగా ఉపాధి మరియు వనరుల కేటాయింపు విషయంలో పరిష్కరించడానికి అన్ని పార్టీల ఒప్పందంపై సంతకం చేయబడింది.
2. ప్రభుత్వ ఉద్యోగాలలో స్థానికులకు ప్రాధాన్యతనిచ్చే ముల్కీ నిబంధనలు అమలు చేయబడాలి, మరియు ఈ నిబంధనలను ఉల్లంఘించిన స్థానికేతర ఉద్యోగులను తొలగించాలి.
3. తెలంగాణ యొక్క మిగులు నిధులను ప్రాంతీయ అభివృద్ధికి కేటాయించడానికి వాగ్దానం చేయబడింది.
4. హైదరాబాద్‌లో విద్యను మరింత సమగ్రంగా చేయడం, తెలంగాణ విద్యార్థులకు మెరుగైన అవకాశాలు కల్పించడం లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది.
5. ఐదు ముఖ్యమైన ప్రభుత్వ పదవులలో కనీసం రెండు తెలంగాణ మంత్రులకు కేటాయించే విధంగా న్యాయమైన పంపిణీని ప్రతిపాదించింది.

బి. జి.ఓ. 36 (1969) యొక్క ముఖ్య నిబంధనలు
1. అన్ని పార్టీల ఒప్పందం అమలు చేయడానికి జి.ఓ. 36 ప్రవేశపెట్టబడింది. ముఖ్యంగా తెలంగాణలో ముల్కీ నిబంధనల అమలుపై ఇది దృష్టి సారించింది.
2. 28,000 మంది స్థానికేతర ఉద్యోగులను తొలగించి, వారి స్థానంలో తెలంగాణ స్థానికులను నియమించాలని ఆదేశించింది.
3. కేంద్ర ప్రభుత్వ ఆదేశం స్థానిక ఉద్యోగాలను నిర్ధారించడం మరియు తెలంగాణ నివాసితులకు న్యాయమైన నియామక పద్ధతులను ప్రోత్సహించడం లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది.
4. తెలంగాణ నుండి మిగులు నిధులను ఆ ప్రాంతానికి కేటాయించాలని, మరియు స్థానికేతరులకు ముల్కీ ధృవపత్రాలు అక్రమంగా జారీ చేయబడిన విషయాన్ని దర్యాప్తు చేయడానికి చర్యలు తీసుకోబడ్డాయి.

II. తెలంగాణ ప్రజల ప్రధాన డిమాండ్లను పరిష్కరించడంలో వైఫల్యం
. అమలు కానీ ముఖ్య నిబంధనల
1. అన్ని పార్టీల ఒప్పంద వాగ్దానాలు ఉన్నప్పటికీ, ఉప ముఖ్యమంత్రి పదవి ఎన్నడూ అమలు కాలేదు, ఇది తెలంగాణ రాజకీయ ప్రాతినిధ్యాన్ని మరింత అణగదొక్కింది.
2. స్థానికేతర ఉద్యోగులు కీలక పదవులను కొనసాగించారు. ముల్కీ రక్షణలను అమలు చేయకపోగా, ఆంధ్ర ఉద్యోగులు ఆధిపత్యం చెలాయించడం కొనసాగింది.
3. ప్రాంతీయ మండలి (Regional Council) ని శక్తివంతం చేయలేదు, తద్ద్వారా తెలంగాణ ఆకాంక్షలను కాపాడడంలో అది ప్రభావవిహీనంగా మారింది.

బి. నిరాశ మరియు పెరిగిన అసంతృప్తి
1. అన్ని పార్టీల ఒప్పందం మరియు జి.ఓ. 36 న్యాయమైన ఉద్యోగ ప్రాతినిధ్యం, ఆర్థిక నీతి, మరియు రాజకీయ స్వయంప్రతిపత్తి వంటి ప్రధాన వాగ్దానాలను నెరవేర్చడంలో విఫలమయ్యాయి.
2. నిబంధనలకు అనుగుణంగా లేని పరిస్థితి—ముఖ్యంగా స్థానికేతరుల తొలగింపు సరిగ్గా జరగకపోవడం—తెలంగాణ ప్రజల్లో అన్యాయ భావనను మరింత పెంచింది.
3. ఆర్థిక సమస్యలను సమీక్షించిన వశిష్ట భార్గవ కమిటీ, తెలంగాణ అభివృద్ధికి కేటాయించాల్సిన మిగులు నిధులు తప్పుగా కేటాయించబడినట్లు కనుగొన్నది. ఇది ప్రాంతీయ అసంతృప్తిని మరింత తీవ్రం చేసింది.

సి. ప్రత్యేక రాష్ట్రం కోసం డిమాండ్‌కు ఉధృతి
1. జి.ఓ. 36 నిబంధనల అమలు విఫలమవడం మరియు ఒప్పందానికి అనుగుణంగా లేని పరిస్థితి తెలంగాణలో నిరసనలను ఉధృతం చేసింది. చివరికి ప్రత్యేక రాష్ట్రం కోసం రాజకీయ గొంతుగా తెలంగాణ ప్రజ సమితి (TPS) ఏర్పాటు చేయబడింది.
2. ఈ నెరవేరని వాగ్దానాలు ఉద్యమాన్ని మరింత ఉధృతం చేసి, చివరికి 2014లో తెలంగాణ రాష్టం ఏర్పాటుకు దారితీసాయి.

ముగింపు
అన్ని పార్టీల ఒప్పందం మరియు జి.ఓ. 36 సమాధాన చర్యలుగా ఉద్దేశించబడినప్పటికీ, తెలంగాణ ప్రజల లోతైన రాజకీయ మరియు భావోద్వేగ ఆకాంక్షలను తీర్చడంలో విఫలమయ్యాయి. వీటి పరిమిత పరిధి మరియు లోపభరిత అమలు, నిజమైన స్వయంప్రతిపత్తిని ప్రత్యేక రాష్టం ద్వారా మాత్రమే సాధించవచ్చనే విశ్వాసాన్ని మరింత బలపరిచాయి.