Q. గవర్నర్ కార్యాలయం తరచూ రాజకీయ నిష్పాక్షికత మరియు సమాఖ్య సమగ్రతపై జరిపే చర్చలకు కేంద్రంగా ఉంటుంది. ఈ సందర్భంలో, గవర్నర్ విచక్షణాధికార వినియోగాన్ని నియంత్రించడానికి మరియు దుర్వినియోగాన్ని నిరోధించడానికి ఉద్దేశించిన రాజ్యాంగ రక్షణలను పరిశీలించండి?

పరిచయం:
గవర్నర్ పాత్ర, రాజ్యాంగంలోని 153 నుండి 162 వరకు ఉన్న అధికరణాల ద్వారా నిర్దేశించబడుతూ, రాజ్యాంగ నీతి మరియు రాజకీయ తటస్థత ద్వారా నడిపించబడుతుంది. నబం రెబియా (2016) మరియు తమిళనాడు వర్సెస్ యూనియన్ ఆఫ్ ఇండియా (2025) వంటి న్యాయపరమైన తీర్పులు, బిల్లుల అంగీకారంలో విచక్షణ అధికార దుర్వినియోగంపై పెరుగుతున్న ఆందోళనలను వెల్లడిస్తున్నాయి. ఇవి సమాఖ్య సమగ్రత మరియు జవాబుదారీతనంపై ప్రభావం చూపుతున్నాయి.

విషయం:
భారత సమాఖ్య వ్యవస్థలో గవర్నర్ కార్యాలయంపై చర్చలు:
1. అత్యవసర నిబంధనలు:
a. గవర్నర్ నివేదిక ఆధారంగా 356 అధికరణ ని ఉపయోగించి రాష్ట్రపతి పాలన విధించడం వివాదాస్పద అంశంగా ఉంది. ఉదాహరణకు, 2005లో బీహార్‌లో ఈ అధికారం దుర్వినియోగమైనట్లు ఆరోపణలు వచ్చాయి. ఇది రాజ్యాంగ సంక్షోభానికి దారితీసింది.

2. కేంద్ర-రాష్ట్ర సంబంధాలలో ఉద్రిక్తతలు:
a. కేంద్రం మరియు రాష్ట్రాల మధ్య సంధానకర్తగా వ్యవహరించే గవర్నర్ పాత్ర, ముఖ్యంగా వేర్వేరు రాజకీయ పార్టీలు అధికారంలో ఉన్నప్పుడు వివాదాస్పదంగా మారుతుంది.
b. ఉదాహరణ: 2016లో అరుణాచల్ ప్రదేశ్‌లో, గవర్నర్ చర్యలు ఎన్నికైన ప్రభుత్వం రద్దుకు దారితీశాయి. ఇది సమాఖ్య అతిక్రమణపై ఆందోళనలను రేకెత్తించింది.

3. పాత్రపై చర్చలు:
a. గవర్నర్ యొక్క విచక్షణ అధికారాల వినియోగం తరచూ వివాదాస్పదంగా ఉంటుంది.
b. ఉదాహరణ: 2018లో కర్ణాటక సంక్షోభంలో, స్పష్టమైన కార్యాచరణ లేకపోయినప్పటికీ, గవర్నర్ అతిపెద్ద పార్టీని ప్రభుత్వ ఏర్పాటుకు ఆహ్వానించడం రాజ్యాంగ మరియు రాజకీయ చర్చలకు దారితీసింది.

4. రాజకీయ తటస్థతపై ఆందోళనలు:
a. గవర్నర్ నిష్పక్ష రాజ్యాంగ అధికారిగా ఉండాలని భావించినప్పటికీ, రాజకీయ సునిశిత పరిస్థితులలో పక్షపాత ఆరోపణలను ఎదుర్కొన్నారు.
b. ఉదాహరణ: 2019లో మహారాష్ట్రలో, అల్పసంఖ్యాక ప్రభుత్వాన్ని తెల్లవారుజామున ప్రమాణస్వీకారం చేయించడం గవర్నర్ తటస్థతపై తీవ్ర ప్రశ్నలను లేవనెత్తింది.

5. విచక్షణ అధికారాలు:
a. గవర్నర్ యొక్క విచక్షణ అధికారాలు, బిల్లులను రాష్ట్రపతి పరిశీలనకు పంపడం వంటివి, అతి జోక్యం మరియు రాజకీయ జోక్యంగా విమర్శలను ఎదుర్కొన్నాయి.
b. ఉదాహరణ: 2025లో, తమిళనాడు గవర్నర్ యూనివర్శిటీ నియామక బిల్లు సహా బహుళ బిల్లుల అంగీకారంలో జాప్యం చేసుకోవడం, ఎన్నికైన ప్రభుత్వ ఆదేశాన్ని అడ్డుకోవడంగా భావించబడి, విచక్షణపై స్పష్టమైన పరిమితుల కోసం డిమాండ్లను తీవ్రతరం చేసింది.

దుర్వినియోగానికి వ్యతిరేకంగా రాజ్యాంగ రక్షణలు:
1. సహాయం మరియు సలహా బద్ధం (163వ అధికరణ):
a. గవర్నర్ పరిమిత విచక్షణ ఆధారిత విధులు తప్ప, మిగితా అన్ని ఎన్నికైన ప్రభుత్వ సలహాపై పనిచేయాలని నిర్దేశించబడింది.
b. షమ్షేర్ సింగ్ (1974) కేసులో సుప్రీం కోర్టు, గవర్నర్ స్వతంత్ర అధికారి కాదని, రాజ్యాంగ ప్రతీకగా ఉండాలని తీర్పు చెప్పింది.

2. విచక్షణ అధికారాలపై పరిమితులు:
a. 200 అధికరణ నిరాకరణ లేదా రిజర్వ్ చేయడానికి అనుమతిస్తుంది. కానీ గవర్నర్‌కు అపరిమిత అధికారాలను ఇవ్వదు.
b. పంజాబ్ వర్సెస్ ప్రిన్సిపల్ సెక్రటరీ (2002) మరియు ఇటీవలి తమిళనాడు కేసులో పునరుద్ఘాటించినట్లు గవర్నర్ కు మూడు అధికారులు మాత్రమే ఉన్నాయి: అంగీకారం, నిరాకరణ (కారణాలతో), లేదా రాష్ట్రపతి పరిశీలనకు పంపడం అంతే కానీ పాకెట్ వీటో అధికారం లేదు.

3. రాజ్యాంగ నీతి & సమాఖ్యవాద సిద్ధాంతం:
a. 1వ అధికరణ భారతదేశాన్ని "రాష్ట్రాల సమాఖ్య"గా వర్ణిస్తుంది. ఇది రాష్ట్ర శాసనసభల స్వయంప్రతిపత్తిని (ఏడవ షెడ్యూల్‌లో) సూచిస్తుంది.
b. గవర్నర్ యొక్క ఏకపక్ష నిష్క్రియత అనేది బాధ్యతల ఉల్లంఘనగా భావించబడుతుంది.

4. న్యాయ సమీక్ష :
a. గవర్నర్ చర్యలు ఏకపక్షంగా లేదా దురుద్దేశంతో కనిపిస్తే, న్యాయస్థానాలు జోక్యం చేసుకుంటున్నాయి.
b. 200అధికరణపై సుప్రీం కోర్టు వివరణ, బిల్లులపై అనిర్దిష్ట జాప్యాన్ని స్పష్టంగా నిషేధిస్తుంది. "ఎటువంటి చర్య లేకపోవడం" రాజ్యాంగబద్ధంగా అనుమతించబడదని తెలియజేస్తుంది.

5. పార్లమెంటరీ పర్యవేక్షణ & ప్రజా జవాబుదారీతనం:
a. 361వ అధికరణ కింద గవర్నర్ చర్యలు న్యాయస్థానాలలో ప్రశ్నించబడవు, కానీ శాసనసభ పర్యవేక్షణ, పౌర సమాజ క్రియాశీలత, మరియు మీడియా చర్చలు మృదువైన జవాబుదారీతనాన్ని విధిస్తాయి.

ముగింపు
సర్కారియా కమిషన్ మరియు పూంఛి కమిషన్ గవర్నర్ల నియామకంలో పారదర్శకత, నిర్దిష్ట కాలపరిమితి, మరియు విచక్షణ అధికారాలపై స్పష్టమైన పరిమితులను సిఫారసు చేశాయి. ఈ సిఫారసులు రాజ్యాంగ ఆదర్శాలను కాపాడటానికి కీలకమైనవి, గవర్నర్ నిష్పక్షపాత రాజ్యాంగ అధికారిగా పనిచేయడాన్ని నిర్ధారిస్తాయి. కేంద్రం మరియు రాష్ట్రాల మధ్య ప్రజాస్వామ్య విశ్వాసాన్ని బలోపేతం చేస్తాయి.