Q. హైదరాబాద్ రాష్ట్రంలో సుసంఘటిత రాజకీయ నిరసనలకు నాంది పలికింది వందేమాతర ఉద్యమం. చర్చించండి.

పరిచయం:
1938లో, భారత జాతీయ ఉద్యమం మరియు హైదరాబాద్ రాష్ట్ర కాంగ్రెస్ ప్రారంభించిన సత్యాగ్రహం నుండి ప్రేరణ పొందిన విద్యార్థులు, నిజాం ఆదేశాన్ని వ్యతిరేకించి నిషేధించబడిన "వందేమాతరం" పాటను పాడడం ప్రారంభించారు. విద్యార్థుల ఆధ్వర్యంలో ప్రారంభమైన ఈ నిరసనల ఉద్యమం, త్వరలో ఒక సుసంఘటిత ఉద్యమంగా మారింది, ఇది తెలంగాణలో ప్రజలు నిజాం పాలనను రాజకీయ చర్యల ద్వారా ప్రతిఘటించడానికి పెద్ద స్థాయిలో ఏకతా చూపిన మొదటి సందర్భం.

విషయం:
1. రాజకీయ నిశ్శబ్దత నుండి ప్రజా నిరసన వైపు:
a. ఏడవ నిజాం మిర్ ఓస్మాన్ అలీ ఖాన్ పాలనలో, హైదరాబాద్ రాష్ట్రంలో రాజకీయ వ్యతిరేకత/ ప్రజా వ్యతిరేకతకు స్థానంలేదు. b. 1938లో "వందేమాతరం" పై నిషేధం విధించడం, జాతీయ భావాలు గల పాటలపై నిషేధం విధించడం, ప్రజలకు ఆగ్రహాన్ని కలిగించింది.
c. దీనికి ప్రతిస్పందనగా, ఆర్య సమాజ సభ్యులు మరియు విద్యార్థులు ఈ పాటను ప్రజా స్థలాల్లో పాడడం ప్రారంభించారు. ఇది రాష్ట్ర అధికారాన్ని ప్రతిఘటించడంగా మారింది.
2. ప్రజా రాజకీయ సమీకరణ ప్రారంభం:
a. హైదరాబాద్, వరంగల్, నిజామాబాద్ వంటి ప్రాంతాలలో కేంద్రాలను కలిగిన ఆర్య సమాజం నిరసన కార్యక్రమాలను నిర్వహించడంలో ముందంజ వహించింది.
b. 1938లో స్థాపించబడిన హైదరాబాద్ రాష్ట్ర కాంగ్రెస్, ఈ ఉద్యమానికి దిశానిర్దేశం మరియు సమన్వయం అందించింది.
c. వేలాది మంది ప్రజలు, విద్యార్థులు మరియు మహిళలు అరెస్టు చేయబడ్డారు. ఇది ఉద్యమం ప్రజల మధ్య విస్తృత స్థాయిలో ఉంది అనడానికి ఉదాహరణ.
3. సుసంఘటిత నిర్మాణం మరియు నాయకత్వ మద్దతు:
a. 1938లో జరిగిన నిరసనలు స్వతంత్రంగా కాకుండా, ఆర్య సమాజ శాఖలు మరియు కొత్తగా ఏర్పడిన హైదరాబాద్ రాష్ట్ర కాంగ్రెస్ కమిటీల మద్దతు పొందాయి.
b. ఈ సంస్థలు ముఖ్యంగా హైదరాబాద్, వరంగల్, నిజామాబాద్ వంటి పట్టణాలలో నిరసన కార్యక్రమాలకు ప్రణాళికలు తయారు చేయడంలో, యువతను సమీకరించడంలో మరియు జాతీయతా సాహిత్యాన్ని వ్యాప్తి చేయడంలో సహాయపడాయి.
c. మతసభలు, పాఠశాలలు మరియు కమ్యూనిటీ హాల్లను సమన్వయంగా ఉపయోగించడం, విభిన్న వ్యతిరేకతలను ఒక సుసంఘటిత రాజకీయ ఉద్యమంగా మార్చడంలో సహాయపడింది.
4. రాజ్యంలో యొక్క అణచివేత చర్యలు:
a. ఈ ఉద్యమాలకు ప్రతిస్పందనగా నిజాం ప్రభుత్వం అరెస్టులు, లాఠీ ఛార్జీలు మరియు జాతీయతా ప్రచురణలపై నిషేధాలు విధించింది.
b. వందేమాతరం కరపత్రాలు లేదా నిరసన సామగ్రిని నిల్వ చేసిన గ్రంథాలయాలు మరియు ముద్రణా కేంద్రాలపై దాడులు చేశారు.
c. అయితే ఉద్యమాన్ని అణచివేయడానికి నిజాం ప్రభుత్వం చేసిన ఈ చర్యలు రాష్ట్రంలోని విద్యార్థులు సంఘసంస్కర్తలు మరియు ఉపాధ్యాయులను ఏకం చేసింది.
5. భవిష్యత్తు ఉద్యమాలకు పునాది:
a. 1938 ఉద్యమం, స్వతంత్ర పాలన కోసం సుసంఘటిత ప్రజా నిరసన సాధ్యమని భావనను పరిచయం చేసింది. ఇది ఒక రాచరికపు పాలనలో కూడా సాధ్యమని చూపించింది.
b. ఇది తరువాతి ఉద్యమాలను ప్రభావితం చేసింది. ముఖ్యంగా తెలంగాణ సాయుధ పోరాటాన్ని (1946–51) ఎంతో ప్రభావితం చేసింది.
c. "వందేమాతరం" కేవలం ఒక పాట మాత్రమే కాకుండా, తెలంగాణ సమాజానికి చైతన్యాన్ని అందించిన ఒక చిహ్నంగా మారింది.

ముగింపు
1938 వందేమాతరం ఉద్యమం జాతీయ మద్దతు పొందింది. మహాత్మా గాంధీ, జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ మరియు సుభాష్ చంద్ర బోస్ వంటి నాయకులు నిరసన చేస్తున్న విద్యార్థులకు మద్దతు తెలుపుతూ ఉత్తరాలు రాశారు. ఈ ఉద్యమం యొక్క వ్యాప్తి, తెలంగాణలో రాజకీయ చైతన్యానికి స్ఫూర్తిగా అలాగే భవిష్యత్తు ప్రజాస్వామిక పోరాటాలకు ప్రేరణగా నిలిచింది.