Q. డెమోగ్రాఫిక్ వింటర్ అంటే ఏమిటి? ఈ సందర్భంలో, ఇద్దరు పిల్లల నిబంధనను రద్దు చేయాలనే తెలంగాణ ప్రతిపాదన మరియు దాని విస్తృత ప్రభావాలను పరిశీలించండి.

పరిచయం:
డెమోగ్రాఫిక్ వింటర్ అనగా స్థిరమైన జనన రేటు క్షీణత వల్ల జనాభా స్థిరీకరణ లేదా క్షీణత ఏర్పడి, వృద్ధ జనాభా మరియు కార్మికుల కొరత ఏర్పడుతుంది. భారతదేశ జనన రేటు (TFR) 2.0కి తగ్గిన (NFHS-5) నేపథ్యంలో, జనాభా వాస్తవాలు మరియు సమ్మిళిత పాలన అవసరాలను పరిగణనలోకి తీసుకుని, తెలంగాణ రెండు-పిల్లల నిబంధనను రద్దు చేయాలని ప్రతిపాదించింది.

విషయం:
A. డెమోగ్రాఫిక్ వింటర్ మరియు తెలంగాణ జనన దృశ్యం
1. నిర్వచనం మరియు ప్రమాద కారకాలు
-మొత్తం జనన రేటు 2.1 కంటే తక్కువగా ఉన్నప్పుడు డెమోగ్రాఫిక్ వింటర్ సంభవిస్తుంది.
-ఇది జనాభా వృద్ధీకరణ, యువ శక్తి క్షీణత, మరియు కార్మికుల కొరతకు దారితీస్తుంది.

2. జాతీయ జనన ధోరణులు
-జాతీయ కుటుంబ ఆరోగ్య సర్వే-5 (2019–21): ప్రకారం భారతదేశ మొత్తం జనన రేటు 2.0 గా ఉండగా తెలంగాణలో ఇది 1.8 గా ఉంది.
-పట్టణ ప్రాంతాలు మరియు ఉన్నత విద్యా స్థాయి వంటివి జనన క్షీణతతో సంబంధం కలిగి ఉన్నాయి.

3. సామాజిక-ఆర్థిక పరిణామాలు
-వృద్ధ జనాభా పింఛను, ఆరోగ్య సంరక్షణ, మరియు సంక్షేమ వ్యవస్థలపై ఒత్తిడి తెస్తుంది.
-యువ శక్తి తగ్గడం దీర్ఘకాలిక ఆర్థిక వృద్ధిని తగ్గిస్తుంది.

4. తెలంగాణలో ఇద్దరూ-పిల్లల నిబంధన (1990లు–2023)
-ఇద్దరూ కంటే ఎక్కువ పిల్లలు ఉన్నవారిని పంచాయతీ ఎన్నికల్లో పోటీ చేయకుండా లేదా కొన్ని సంక్షేమ ప్రయోజనాలు పొందకుండా నిషేధించింది.
-ఇది జనాభా నియంత్రణ చర్యగా ఉద్దేశించబడింది.

5. నిబంధన రద్దు ప్రతిపాదన (2023)
-పరిణత జనాభా సంక్రమణాన్ని గుర్తించి, తెలంగాణ ఈ నిబంధనను రద్దు చేయాలని ప్రతిపాదించింది.
-సమ్మిళిత పాలన మరియు ఆధునిక జనాభా విధానాలతో సమన్వయం లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది.

B. ఇద్దరు-పిల్లల నిబంధన రద్దు యొక్క జనాభా పరిణామాలు
1. సమ్మిళిత ప్రజాస్వామ్యాన్ని ప్రోత్సహిస్తుంది
-పెద్ద కుటుంబాలు ఉన్న వెనుకబాటు వర్గాలు (SC/STలు, OBCలు, మహిళలు) పాలనలో భాగస్వామ్యం కావడానికి అవకాశం కల్పిస్తుంది. · గ్రామీణ తెలంగాణలో వివక్ష పరిణామాలను తగ్గిస్తుంది.

2. జనాభా స్థిరత్వానికి మద్దతు ఇస్తుంది
-కరీంనగర్, ఖమ్మం వంటి జననాల రేటు 1.7 కంటే తక్కువ ఉన్న జిల్లాల్లో స్థిరమైన కార్మిక శక్తిని పెంపొందిస్తుంది.

3. హక్కుల ఆధారిత విధానంతో సమన్వయం
-జాతీయ జనాభా విధానం (2000) మరియు మూడవ సుస్థిరాభివృద్ధి లక్ష్యాలను ఇది బలపరుస్తుంది.
-ఇవి స్వచ్ఛంద మరియు హక్కుల ఆధారిత కుటుంబ నియంత్రణను ప్రముఖంగా ప్రస్తావిస్తాయి.

4. లింగ వివక్షను తగ్గిస్తుంది
-బలవంతపు నిబంధనలు తరచూ కుమారుడి పట్ల పక్షపాతం, లింగ-ఎంపిక గర్భస్రావాలు, మరియు ఆడపిల్లల పట్ల నిర్లక్ష్యానికి దారితీశాయి.

5. జాతీయ విధాన మార్పు సూచన
-జనాభా క్షీణత నేపథ్యంలో, తెలంగాణ, మధ్యప్రదేశ్, ఛత్తీస్‌గఢ్‌లతో కలిసి బలవంతపు జనాభా చట్టాలను పునరాలోచిస్తోంది.
-ఇది నియంత్రణ నుండి సామర్థ్య-ఆధారిత మానవాభివృద్ధికి మార్పును సూచిస్తుంది.

ముగింపు
ఇద్దరు-పిల్లల నిబంధన రద్దు తెలంగాణ యొక్క ప్రగతిశీల జనాభా విధాన మార్పును, గణాంక మరియు సమానత్వాలపై ఆధారపడుతుంది. భారతదేశం జనాభా స్థిరత్వాన్ని సమీపిస్తున్న నేపథ్యంలో, నియంత్రణ నుండి పునరుత్పత్తి ఆరోగ్యం, సమ్మిళిత పాలన, మరియు జనాభా స్థిరత్వంపై దృష్టి సారించి, డెమోగ్రాఫిక్ డివిడెండ్ యొక్క సవాళ్లను నివారించాలి.