Q. 1956 పెద్ద మనుషుల ఒప్పందం యొక్క ప్రధాన నిబంధనలు ఏమిటి? ఇది తెలంగాణ యొక్క రాజకీయ మరియు పరిపాలనా హక్కులను రక్షించడంలో ఎంతవరకు విజయవంతమైంది?

పరిచయం:
1956 పెద్దమనుషుల ఒప్పందం తెలంగాణలో ముల్కీ ఆందోళన ఫలితంగా ఏర్పడింది. ఇది ఉద్యోగాలు మరియు పరిపాలనలో ఆంధ్ర ఆధిపత్య భయం నుండి ఉద్భవించింది. ఆంధ్రప్రదేశ్ ఏర్పాటును సులభతరం చేయడానికి సంతకం చేయబడిన ఈ ఒప్పందం, తెలంగాణ రాజకీయ, ఆర్థిక, పరిపాలన స్వతంత్రను కాపాడటం లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది.

విషయం:
పెద్ద మనుషుల ఒప్పందం యొక్క కీలక నిబంధనలు:
1. తెలంగాణ ప్రాంతీయ మండలి:
a. ఆర్థిక అభివృద్ధి, విద్య, స్థానిక పరిపాలన, ప్రజారోగ్యం కోసం ఏర్పడిన చట్టబద్ధ సంస్థ ఇది.
b. ఇది రాష్ట్ర ప్రభుత్వానికి సిఫారసులు చేసే అధికారం కలిగి ఉంది.

2. స్థానిక నివాస నియమాలు మరియు ప్రభుత్వ ఉద్యోగాలు:
a. తెలంగాణ స్థానికులకు ప్రాంతంలో గెజిటెడ్ కాని ఉద్యోగాల్లో ప్రాధాన్యత కల్పించింది.
b. హైదరాబాద్ ముల్కీ నియమాలు (నివాస ప్రమాణాలు) 5 సంవత్సరాలకు తగ్గించబడ్డాయి.

3. మంత్రిమండలిలో సమాన ప్రాతినిధ్యం:
-పరిపాలన ఆదిపత్యాన్ని నిరోధించడానికి, జనాభా ఆధారంగా తెలంగాణకు మంత్రిమండలిలో మూడవ వంతు ప్రాతినిధ్యం ఇచ్చారు.

4. వ్యయ విభజన:
-తెలంగాణ బడ్జెట్ మిగులు దాని సొంత అభివృద్ధికి ఉపయోగించబడి, న్యాయమైన వనరుల కేటాయింపు జరుగుతుంది.

5. విద్యా రక్షణలు:
-తెలంగాణ విద్యార్థులకు విద్యా అవకాశాల్లో న్యాయమైన వాటాతో పాటు, ఇప్పటికే ఉన్న సౌకర్యాలను మెరుగుపరిచింది.

6. రాజధాని సమస్యలు:
-హైదరాబాద్ ఆంధ్రప్రదేశ్ రాజధానిగా కొనసాగుతుంది, కానీ తెలంగాణకు సేవల్లో సమాన ప్రవేశం ఇవ్వబడింది.

తెలంగాణ కు ఇచ్చిన రక్షణలో 1956 ఒప్పందం యొక్క విజయం:
1. అసంపూర్ణ, అస్థిరమైన అమలు వల్ల రక్షణల ప్రభావం బలహీనంగా ఉంది.
2. ప్రాంతీయ మండలికి స్వతంత్రత లేకపోవడం, సలహాలను తరచూ దాటి వేయడం జరిగింది.
3. ఉద్యోగాలు, విద్యలో తెలంగాణ వాటా తగ్గిపోయింది, నివాస నియమాలు ఉల్లంఘించబడ్డాయి.
4. ఆంధ్ర ఆధిపత్య రాజకీయ నాయకత్వం ఒప్పంద స్ఫూర్తిని బలహీనపరిచింది.
5. ఆర్థిక అసమానత, రాజకీయ ఉపేక్ష వల్ల 1969 తెలంగాణ ఉద్యమం వంటి ఆందోళనలు జరిగాయి.
6. నెరవేరని వాగ్దానాలు 2014లో ప్రత్యేక తెలంగాణ ఏర్పాటుకు ప్రధాన కారణంగా నిలిచాయి.

ముగింపు
పెద్దమనుషుల ఒప్పందం వైఫల్యం అనేది రాజ్యాంగ వాగ్దానాలు రాజకీయ నిజాయితీతో సమన్వయం కావాలి అనే అంశంలో భారతీయ సమైక్యవాదానికి ఒక పాఠంగా నిలిచింది. 2014లో తెలంగాణ రాష్ట్ర ఏర్పాటు, ప్రాంతీయ గుర్తింపు నిరంతరం వివక్షకు గురైతే తన గొంతులో లేవనెత్తుతుందని తెలియజేస్తూ, ఐక్యత నమ్మకం, న్యాయంపైనే ఆధారపడుతుందని గుర్తుచేస్తుంది.